Kategori : Hayvansal Üretim - Etiketler :afrika atmacaları, atmaca halkalama, kuş halkalama - Tarih : 12 Eylül 2012
ABD’de Utah Üniversitesi Biyoloji Bölümü öğretim üyesi ve KuzeyDoğa Derneği Başkanı Çağan Şekercioğlu, Iğdır’da, Türkiye için yeni bir kuş türünü halkalayıp kaydettiklerini söyledi.
National Geographic dergisi tarafından geçen yıl ”Yılın Kaşifi” seçilen ve doğayla ilgili başarılı çalışmalarıyla ABD’de tanınan Şekercioğlu, Washington’da, KuzeyDoğa Derneği olarak Türkiye’de ilk kez ”şikra” denilen bir cins ufak atmaca türünü halkaladıklarını açıkladı.
Şekercioğlu, ”Bu, bildiğimiz atmacadan farklı bir tür, Türkiye’de daha önce halkalanmamış bir tür. Normalde Afrika ve Hindistan’da yaşıyor, yazın da Hazar denizinin güneyinde ürüyor” dedi.
Şikranın, Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün izniyle KuzeyDoğa Derneği ve Kafkas Üniversitesi’nin beraber yürüttüğü Aras Kuş Araştırma ve Eğitim Merkezi’nde uzman biyolog ve doktora öğrencisi Sedat İnak tarafından zarar vermeden yakalandığını, ölçümlerinin yapılıp resimlerinin çekilmesi ve halkasının takılmasından sonra doğaya geri bırakıldığını anlatan Şekercioğlu, ”Bu, Türkiye’de kaydedilmiş 469’uncu kuş türü.” diye konuştu.
Şekercioğlu, şikranın diğer atmaca türlerine çok benzediğini, ancak daha küçük ölçüleri, gözü ve burun kısmının sarı, boğazının ortasında siyah çizgi, sırtında altı çizgili kahverengi ve beyaz benekler, kuyruğunda da yine kahverengi siyah çizgiler olması gibi bazı ayırtedici özelliklerinin bulunduğunu dile getirdi.
Bunun, Türkiye’de kuş bilimi açısından önemli gelişme olduğunu kaydeden Şekercioğlu, Türkiye’de yılda ortalama bir kuşun ilk kez kaydedildiğini ve Türkiye’nin kuşları daha iyi tanındıkça da bunun haliyle giderek zorlaştığını söyledi.
Şekercioğlu, sözlerine şöyle devam etti:”KuzeyDoğa Derneği olarak Iğdır Aras ve Kars Kuyucuk’taki kuş halkama istasyonlarımızda 2005 yılından bu yana yoğun şekilde kuşları halkalıyoruz, göçlerini araştırıyoruz. Şimdiye kadar 40 binden fazla kuş halkalandı ve biz dernek olarak Kars, Iğdır ve Ardahan serhat illerinde 333 kuş türü kaydettik, bu sayı giderek de artıyor. Bu da Türkiye’de kuş türlerinin yüzde 71’i demek”.
Küçük bir atmaca türü olan şikranın yanında, aynı hafta Türkiye için yine çok ender diğer bir tür olarak, ufak bir ötücü olan küçük mukallit kuşunu da ilk kez halkaladıklarını belirten Şekercioğlu, ”Bu da Türkiye’de son yıllardaki sadece ikinci kayıt. Tanımlanması çok zor, diğer birçok türle benzeşiyor” diye konuştu.
Şekercioğlu, kuş halkalama sayesinde Iğdır Aras Nehri’nin çok önemli olduğunu tespit ettiklerini, şimdiye kadar sırf Aras Nehri Yukarı Çıyrıklı sulak alanında Türkiye’deki kuş türlerinin yarısından fazlasını tespit ettiklerini kaydederek, şunları söyledi:
”Sadece 6 yılda bu alanda 240 kuş türü tespit ettik ve sayı sürekli artıyor. Ülkemizin ilk kuş cenneti Manyas Gölü’nde ise 74 yılda 255 kuş türü tespit edildi ki şu an daha az olduğunu sanıyorum. Yukarı Çıyrıklı, Doğu Anadolu’nun en zengin kuş cenneti ama malesef bu alan yok olmak üzere ve acilen korunması lazım. Çalıştığımız Yukarı Çığrıklı köyü çevresindeki sulak alanlar ve köyler bir baraj altında kalma tehlikesi yaşıyor. Fakat Orman ve Su İşleri Bakanımız ve Iğdır milletvekili Sinan Oğan, 5 Haziran Dünya Çevre Günü’nde buranın korunacağı sözünü verdiler…
Bizim burada tespit ettiğimiz Türkiye’nin yeni kuş türü şikra, yani küçük atmaca da bir kez daha Aras Nehri ve sulak alanlarının Türkiye’nin doğası, biyoçeşitliliği açısından ne kadar önemli olduğunu gösterdi. Aynı şekilde alanda yeni tespit edilen ender küçük mukallit de bu alanın önemini gösteriyor ve biz bölgede diğer kuş türlerinin de tespit edileceğine eminiz”.
Kuş halkalamanın önemine de değine Şekercioğlu, şunları kaydetti:
”Halkalamanın en büyük bilimsel faydalarından biri, şikra gibi tanımlanması çok zor türlerin kesin tanımlanması için gereken detaylı ölçümlerin yapılabilmesi, farklı açılardan fotoğraflanabilmesi ve gerekirse tüy örnegi gibi DNA örneğinin alınabilmesidir. Arazide görülen ve fotoğraflanan bazı kuşların tanımlanması çok zor hatta imkansızdır. Atmaca ve yaz atmacası, hele de genç bireyler, rahatlıkla şikra ile karışabilir. Șikra olduğu sanılan bir kuşun, Türkiye’de yaygın olan atmaca veya yaz atmacası olması çok daha yüksek ihtimaldir. Birçok bireyin fotoğraflarla dahi tanımlanması mümkün değildir. Bu sorun, birbirine benzer birçok diğer kuş türü için de geçerlidir. Bu yüzden, geçmişteki yayınlarla Türkiye kuş türü listesine giren bazı kuşlar daha sonra yeterli bilimsel delil olmadığından dolayı listemizden çikarılmıştır. Arazide yapılan gözlemlerde hata olabilir, farklı ışık koşullarına göre yanlış tanımlar yapılabilir. O yüzden özellikle yaygın başka türlere benzeyen ender türlerin yakalanıp ölçülerek tanımlanması en güvenilirdir. Halkalama için yakalanan kuşlar detaylı bir şekilde ölçülür, fotoğraflar farklı açılardan çekilerek kesin olarak tanımlanır. Hatta bazı türler ancak tüy uzunluklarındaki farklılıklardan kesin tayin edilebilir. Gerekirse DNA örneği toplanır ve genetik olarak analiz edilir. Bu da kuş halkalama verilerini bilimsel olarak daha güvenilir kılmaktadır”.
Kaynak: http://www.ntvmsnbc.com/id/25381357/
